Terapia blizn- możliwości fizjoterapii

Terapia blizn pooperacyjnych jest istotnym elementem współczesnej rehabilitacji. Coraz częściej w trakcie rehabilitacji zwraca się uwagę na pracę w obrębie blizny i jej odpowiednią pielęgnacje. Z punktu widzenia fizjoterapii blizny wymagają bezpośredniej pracy po zabiegu, aby uniknąć konsekwencji w postaci bólu, zrostów i ograniczenia ruchomości tkanek.

Czym jest blizna?

Blizna jest zmianą na skórze, powstałą w wyniku przerwania ciągłości głębokich warstw skóry. Do jej wykształcenia dochodzi w wyniku gojenia się tkanek, które zostały uszkodzone. Proces odbudowy rany określa się jako bliznowacenie. Natomiast w przypadku powierzchownych urazów naskórka dochodzi do jego odbudowy bez powstawania blizn. Z punktu widzenia fizjoterapii blizna to nie tylko to co widoczne gołym okiem. Ważne jest określenie jakie struktury zostały uszkodzone i jaka jest głębokość blizny. Powierzchowne blizny często nie powodują problemów dla pacjenta. Mogą jedynie powodować początkowo delikatny dyskomfort w postaci zaczerwienienia i swędzenia. Większy problem stwarzają blizny, które obejmują głębokie warstwy skóry, powięzi, a czasami mięśni. Musimy rozważyć w takim przypadku, że wszystkie struktury będą ulegać procesowi gojenia. W przypadku nieprawidłowego gojenia może dochodzić do zrastania się kilku warstw tkanek, co może powodować zaburzenia ruchomości, ból, a w przyszłości powodować przeciążenia innych odcinków ciała. Dlatego z punktu widzenia fizjoterapeuty, ważne jest dokładne zbadanie wpływu blizny na ciało pacjenta.

Klasyfikacja blizn

Istnieje klasyfikacja blizn, która pozwala nam określić z jaką blizną mamy do czynienia. Z reguły możliwości fizjoterapeutyczne są ograniczone w przypadku blizn, które przeradzają się w keloidy. Dlatego w przypadku blizn można posłużyć się ich klasyfikacją wg Mustoe. Wyróżniamy

1) Blizna prawidłowa – jasna, płaska, nie występuje ból

2) Blizna nieprawidłowa – czerwona, czasami swędząca lub powodująca dolegliwości bólowe, lekko uniesiona. Wiele tego typu blizn goi się w miarę upływu czasu prawidłowo, stają się płaskie i przyjmują zabarwienie zbliżone do otoczenia.

3) Blizna przerośnięta liniowa – czerwona, lekko uniesiona, sporadycznie swędząca lub powodująca dolegliwości bólowe, niewykraczająca poza zarys rany chirurgicznej. Rozwija się najczęściej w ciągu pierwszego tygodnia i w czasie następnych 3–6 mies. może się powiększyć. Proces bliznowacenia może trwać do 2 lat, a kończy się wypukłą, zaciągającą blizną o różnej szerokości; możliwe jest cofanie się zmiany.

4) Blizna przerośnięta o dużej powierzchni – płaszczyznowa blizna, wypukła, czasami swędząca (np. blizna pooparzeniowa).

5) Mały keloid – ograniczona, wypukła, swędząca blizna, wykraczająca poza zarys rany. Może rozwijać się do roku po powstaniu i nie cofa się samoistnie.

6) Duży keloid – duża, wypukła blizna, o średnicy >0,5 cm, bolesna lub swędząca, wykraczająca poza zarys rany, może się powiększać w ciągu wielu lat.

Nie zwlekaj

Rozpoznajesz te dolegliwości?

Zapisz się na wizytę

Jak ocenia się bliznę

Podczas pierwszej wizyty ważna jest ocena stanu blizny, aby odpowiednio dopasować proces leczenia. W terapii blizn oceniamy bliznę pod względem wielu czynników. W badaniu uwzględniamy takie rzeczy jak:

masa – czyli jej długość, szerokość oraz grubość,
konsystencja – miękkość, nieregularność, objaw liny stalowej,
zarys – określenie czy blizna jest płaska, wypukła lub wklęsła,
pigmentacja – określenie kolory samej blizny i porównanie z otaczającymi tkankami
struktura, elastyczność – czy blizna ma podobną strukturę oraz czy jest tak samo elastyczna jak inne tkanki
funkcja – czy blizna powoduje zaburzenie ruchomości tkanek jej otaczających oraz czy tkanki są mocno napięte
wrażliwość – czy występują zaburzenia czucia, jego brak lub ból,
aktywność – czy blizna dalej się rozrasta czy wystąpiło zatrzymanie rozrostu.

Są to czynniki, które mówią nam na jakim etapie jest proces gojenia się blizny i w jaki sposób możemy z nią pracować. Jeśli rana jest twarda, czerwona i nie chce się goić prawidłowo potrzebny będzie dłuższy okres czasu do jej regeneracji. W początkowym etapie blizna może być bardzo wrażliwa, dlatego pracę zaczyna się od delikatnych technik. W miarę progresji leczenia można stosować bardziej intensywną pracę z tkanką.

Od czego zależy gojenie się blizny

Proces gojenia tkanek następuje od razu po ich uszkodzeniu. O tym czy blizna będzie się goić prawidłowo decyduje wiele czynników. O prawidłowym gojeniu się blizny, jej kształcie decydują:

Rodzaj urazu: czy uraz był wynikiem działania czynników termicznych np. poparzenie, mechanicznych np. przecięcie, rozszarpanie, rany kute, chemicznych np. poparzenie kwasem oraz elektrycznych (poparzenie prądem).
Głębokość rany: czy doszło do uszkodzenia tkanek położonych głęboko takich jak mięśni i powięzie, czy rana dotyczy jedynie skóry właściwej
Zakażenia i infekcje: oba te czynniki, mogą zaburzać proces gojenia i powodować trudności w gojeniu się rany. Warto zadbać o ranę w trakcie gojenia aby uniknąć takiej sytuacji.
Wiek: osoby młodsze posiadają lepsze zdolności do regeneracji organizmu. W tym wypadku regeneracja blizn może przebiegać szybciej oraz bez komplikacji.
Lokalizacja: trudności w gojeniu mogą mieć miejsca o wzmożonym napięciu skóry. Są nimi okolica mostka, ramion, płatków uszu, obszar nad stawami oraz okolice pępka. Dodatkowo tworzenie i gojenie się blizny zależy od cięć chirurgicznych. Mówimy o miejscach w których dochodzi do cięć chirurgicznych przeprowadzonych poprzecznie do linii działania sił rozciągających skórę. W trakcie gojenia się blizny może dochodzić do jej nadmiernego rozciągania co nie sprzyja procesowi gojenia.
Choroby metaboliczne: współwystępowanie chorób metabolicznych może zaburzać proces gojenia się ran. Osoby zmagające się z cukrzycą lub z chorobami sercowo-naczyniowymi mogą wykazywać się zmniejszonymi zdolnościami regeneracyjnymi. W takim przypadku rana może goić się dłużej i z powikłaniami.
Rozległość rany, rodzaj cięcia oraz ilość szwów i ich rodzaj. Tworzenie się blizn i ich gojenie uzależnione jest również od rozległości rany, która została zszyta. Blizna po cesarskim cięciu jest dużo większa niż blizny po usuwaniu wyrostka robaczkowego. Tym samym wielkość rany będzie miała istotne znaczenie w kontekście jej gojenia.
Dieta: dostarczanie do organizmu produktów bogatych w substancje odżywcze będzie miało istotny wpływ na gojenie się ran. Blizna będzie potrzebowała kolagenu, dzięki któremu utworzy się nowa tkanka. Jest on w większości produkowany wewnątrz organizmu. Suplementacja kolagenu będzie częściowo wchłaniać się do organizmu. Można zadbać w tym wypadku o dostarczanie go w pożywieniu takim jak: zupy na wywarach mięsnych, galaretki lub mniej popularne kurze nóżki.
Styl życia: bardzo ważne jest w jakim ogólnym stanie znajduje się twój organizm. Jeśli od dłuższego czasu nie czujesz się dobrze to może się to odbić na twoich zdolnościach regeneracyjnych. Warto zadbać o sen i nawodnienie. To dwa kluczowe elementy, które powinny stanowić fundament dla twojego zdrowia. W przypadku gojenia się ran ważne jest również ograniczenie alkoholu i palenia tytoniu. Palenie tytoniu wzmaga procesy zapalne w naszym ciele, a tym samym wpływa na stan naszych naczyń krwionośnych. W procesie gojenia się ran dochodzi do tworzenia się nowych naczyń krwionośnych. Jeśli palisz papierosy ten proces może ulegać pogorszeniu. Miej to na uwadze w kontekście zdolności organizmu do regeneracji.
Czynniki genetyczne: predyspozycje genetyczne również mogą wpływać na gojenie się ran i tworzenie blizn.

Aby proces gojenia się i pracy z blizną przebiegał prawidłowo należy uwzględnić wszystkie te czynniki. Dopiero połączenie wszystkich aspektów zdrowia i życia pacjenta pozwala ustalić rzetelny plan leczenia.

Terapia blizn- kiedy można zacząć pracę z raną

W przypadku pracy z blizną istotne jest określenie w jakich ramach czasowy goi się rana i tworzy blizna. Możemy wyróżnić 3 etapy gojenia się ran. W przypadku każdej z nich możliwa jest praca fizjoterapeutyczna. Różni się ona charakterem pracy i wykorzystaniem sprzętu terapeutycznego.

1 Faza zapalna: jest to czas w którym dochodzi do rozwoju stanu zapalnego i pierwszego etapu gojenia się rany. Aktywowane są tutaj komórki, które mają za zadanie zabezpieczyć ranę i rozpocząć proces gojenia. Ta faza trwa od 24 do 74 godzin i wydłuża się do 4-5 dni. Jest to okres w którym rana się zabliźnia i pacjent nadal posiada szwy chirurgiczne. W tym okresie nie da się bezpośrednio pracować z blizną. Jedynym rozwiązaniem jest skorzystanie ze sprzętu do fizykoterapii. Mowa tutaj miedzy innymi o laserze wysokoenergetycznym, dzięki któremu w pierwszych dobach po operacji można pracować z blizną. Laser ma zadanie biostymulacyjne tkanek, co oznacza, że wzmaga procesy regeneracyjne w obszarze rany. Można bezpiecznie redukować stan zapalny i wpływać na sprawniejsze gojenie się rany.

2 faza proliferacji: w tej fazie dochodzi do wzmożonej produkcji fibroblastów, które odpowiedzialne są za produkcję kolagenu potrzebnego do wytworzenia blizny. Ten etap nakłada się na poprzedni i trwa od 1 do 3 tygodni. Podczas tego etapu dochodzi do naprawy uszkodzonych tkanek i stworzenia blizny pierwotnej, która będzie ulegać przebudowie w następnej fazie. Na tym etapie można pracować bezpośrednio z blizną. Głównym celem jest tutaj dotlenienie tkanek i ich uelastycznienie. Ma to wpływ na dalsze kształtowanie się blizny i zapobieganie tworzeniu się zrostów. Dodatkowo za pomocą różnych technik pracy z blizną wprowadzamy delikatnie napięcia mechaniczne do tkanek co wspomaga prawidłowe układanie się włókien kolagenowych adekwatnie do działania sił na dany obszar ciała. Na przykład jeśli posiadasz bliznę po cesarskim cięciu to włókna kolagenowe będą układać się wzdłuż działania mięśni brzucha, czyli góra dół. Jest to naturalna odpowiedź organizmu, który przebudowuje bliznę aby nie doszło do jej uszkodzenia. W tej fazie dobrze sprawdza się praca przy wykorzystaniu urządzenia INDIBA Activ. Urządzenie to przyspiesza regenerację rany, poprawia krążenie, a przede wszystkim dotlenia i nawadnia daną tkankę. Jest to istotne w trakcie tworzenia się blizny.

3 Faza przebudowy: jest to końcowa faza kształtowania się blizny. Dochodzi w niej do pełnego wytworzenia się tkanki bliznowatej oraz jej przebudowy. Ten etap może trwać od 3 tygodni nawet do 2 lat. W tym wypadku blizna będzie ulegać przebudowie do jej końcowego kształtu. Blizna będzie stawać się płaska oraz blednąć, tak aby jak najbardziej przypominać tkankę ją otaczającą. Ważne jest w tej fazie dbanie o odpowiednie nawilżenie i pielęgnacje blizny tak aby stworzyć jej odpowiednie warunki do przebudowy. Tutaj praca głównie będzie polegać na uplastycznieniu blizny, zwiększeniu jej elastyczności oraz rozciągliwości. Nie chcemy doprowadzić do wykształcenia się zrostów w obszarze blizny, które mogą ograniczać ruchomość danego obszaru oraz wywoływać dolegliwości bólowe. W tym celu w gabinecie stosuję się pracę z blizną za pomocą masażu, pinoterapii, oraz mobilizacji blizny. Dodatkowo dobre efekty przynosi połączenie pracy manualnej z igłoterapią. Igły pomagają rozluźnić strukturę blizny, która jest głębiej w tkance. Wpływa to na jej rozluźnienie oraz ukrwienie.

W przypadku pracy z bliznami najlepsze efekty uzyskuje się dzięki połączeniu pracy terapeuty z nowoczesnymi urządzeniami do fizykoterapii, które działają bezpośrednio na proces gojenia się tkanki. Kompleksowe podejście do każdej blizny wymaga połączenia różnych metod pracy.

Jak dbać o bliznę

Czy po przebytej operacji zastanawiałeś się kiedyś w jaki sposób dbać o swoją bliznę? W przypadku, gdy planowanej operacji warto skonsultować się wcześniej z fizjoterapeutą i ustalić plan powrotu do sprawności. Fizjoterapeuta wytłumaczy Ci w jaki sposób można pracować z blizną i po jakim czasie możesz się do niego udać. W przypadku, gdy jesteś świeżo po operacji należy zastosować się do kilku zaleceń. Zadbaj o higienę blizny, dbaj aby rana była sucha, a opatrunek regularnie wymieniany. Unikaj gorących kąpieli, które mogą nasilać stan zapalny oraz podrażniać skórę. Przemywaj ranę letnią wodą. Natomiast, jeśli twoja rana się zabliźniła i zostały wyciągnięte szwy to możesz zacząć delikatną pracę. Aby nie tracić czasu w domu możesz wykonywać delikatny masaż wkoło blizny za pomocą swoich palców, aby pobudzić krążenie w tym rejonie. Taki masaż należy wykonywać delikatnie, aby nie doprowadzić do uszkodzenia rany. Jeśli zauważasz zaczerwienienie i ocieplenie tego rejonu to twoja praca skończona. Na dalszych etapach praca będzie polegać na mobilizacji blizny żeby zapobiec tworzeniu się zrostów. Natomiast w tym celu zalecam udanie się do fizjoterapeuty, który zajmie się tą częścią.

Zrosty pooperacyjne- jak temu zapobiec

Skutkami ubocznymi operacji chirurgicznych jest tworzenie się blizn i zrostów tkanek leżących w bezpośrednim sąsiedztwie. Aby temu zapobiec należy podjąć pracę z blizną w momencie zagojenia się rany. Zrosty, które mogą się tworzyć mogą powodować wciąganie tkanek, tak że blizna może wyglądać na zapadniętą. Doprowadza to do powstawania napięć mięśniowo-powięziowych w tym regionie co zaburza ruchomość i elastyczność tego obszaru. Długotrwałe utrwalanie się napięć może skutkować występowaniem dolegliwości bólowych oraz powodować przeciążenia innych rejonów ciała np. blizna po cesarskim cięciu często jest główną przyczyna występowania dolegliwości bólowych odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Dzieje się to na zasadzie przenoszenia napięć. Organizm aby nie wywoływać dolegliwości bólowych w obszarze blizny, będzie starał się wyrównać powstałe napięcie. W tym celu tkanki z odległych obszarów ciała będą przykurczać się w kierunku blizny. Stworzy to przeciążenia tych rejonów ciała co skutkować może występowaniem bólu i ograniczenia ruchomości innych części ciała.

Terapia blizn- kiedy możemy mobilizować bliznę?

Mobilizacja blizny jest istotnym elementem pracy w obszarze rany pooperacyjnej. Do takiej pracy możemy przystąpić dopiero po całkowitym wygojeniu się tkanek miękkich związanych z blizną. Okres potrzebny do wygojenia się rany obejmuje zazwyczaj około 2-4 tygodni. Przed tym czasem nie zaleca się wykonywania mobilizacji blizny i innych mocnych technik aby nie doprowadzić do uszkodzenia blizny. Techniki mobilizacyjne mają za zadanie uelastycznić, uplastycznić i rozciągnąć bliznę aby zapobiec tworzeniu się zrostów tkanek w głąb ciała. Jeśli rana jest nadal tkliwa techniki te mogą być bolesne, natomiast przynoszą rozluźnienie blizny i doprowadzają do zmniejszenia odczuć bólowych tego regionu.

Terapia blizn- INDIBA Activ

Nowoczesne urządzenie INDIBA Activ wykorzystywane jest do pracy w obrębie blizn. Jej działanie przyspiesza proces regeneracji blizny i poprawia jej elastyczność i walory estetyczne. Dodatkowo urządzenie pobudza syntezę kolagenu i elastyny, które są podstawowym elementem odbudowy blizny. W przypadku blizn indiba przyspiesza gojenie się tkanki, zmniejsza stany zapalne i obrzęki oraz pobudza ukrwienie. Indiba może być wykorzystywana w połączeniu z pracą manualna w obrębie rany, mobilizując tym samym bliznę i poprawiając jej gojenie się. Efektami pracy INDIBĄ jest uelastycznienie skóry, jej lepsze odżywienie oraz zmniejszenie zaczerwienienia blizny. Stosując zabiegi z wykorzystaniem INDIBA activ można znacząco przyspieszyć gojenie się blizny i zmniejszyć odczuwalny dyskomfort dzięki działaniu przeciwbólowym.

Terapia blizn- Laser wysokoenergetyczny

Laser wysokoenergetyczny to nowoczesny sprzęt wykorzystywany do leczenia uszkodzonych tkanek. Głębokie działanie wiązki lasera pozwala dotrzeć do komórek naszego ciała i przyspieszyć ich regenerację. Sam zabieg wykorzystuje emisję wiązki światła o precyzyjnie dobranej długości fali i mocy. Oznacza to, że dzięki dobraniu odpowiednich parametrów możemy wpływać na procesy gojenia się tkanek, stymulować je do regeneracji oraz działać przy tym przeciwbólowo. Sam zabieg jest bezbolesny oraz bezpieczny dla naszego zdrowia. Główne działanie lasera na uszkodzoną tkankę polega na:

Celowanej stymulacji tkanek w miejscu urazu
regeneracji tkanek na poziomie komórkowym, przyspieszając proces gojenia
Wzroście nowych komórek dzięki stymulacji krążenia oraz przyspieszeniu metabolizmu tkankowego
Redukcji stanów zapalnych i obrzęków

Główna zaletą Lasera wysokoenergetycznego jest możliwość pracy z pacjentem w pierwszych dniach po zszyciu tkanki. Praca ma charakter bezkontaktowy, co pozwala na bezpośrednią pracę z tkanką. Dzięki laserowi można bezpiecznie pracować z tkanką, przyspieszając jej gojenie w pierwszych dniach po zabiegu. Połączenie pracy fizjoterapeuty z wykorzystaniem Lasera znacząco wpływa na możliwości pracy z blizną, poszerzając nasze zdolności do pomocy pacjentom.

Podsumowanie

Współczesna fizjoterapia oferuje wiele możliwości w kontekście terapii blizn. Nie każda blizna nadaje się do pracy z fizjoterapeutą (koloidy), natomiast opisane powyżej przykłady są często spotykane w gabinecie. Jeśli planujesz operację chirurgiczną to warto wcześniej skonsultować się z fizjoterapeutą i ustalić plan leczenia pooperacyjnego. Umożliwia to dokładne przygotowanie się do samego zabiegu oraz zwiększa świadomość pacjentów odnośnie powrotu do zdrowia. Odpowiednie przygotowanie tkanek przed samą operacją może wspomóc gojenie się ran i zmniejszyć ryzyko powikłań pooperacyjnych.